Đã từ lâu, tôi nhận thấy rằng nhiều người xung quanh mình đang bị mắc kẹt trong trạng thái "chế độ sinh tồn" – một lối sống không ngừng nghỉ, bị chi phối bởi nghĩa vụ công việc, trách nhiệm gia đình và áp lực xã hội. Thật đáng tiếc khi điều này đã trở thành một chuẩn mực trong cuộc sống.
Cuối tuần trước, tôi có hẹn một người em đi ăn trưa. Em ấy sống ở Mỹ nhưng về Việt Nam thăm gia đình. Hai chị em ăn thì ít mà nói thì nhiều, cập nhật cuộc sống của nhau và tán gẫu mấy chuyện "bay bay" như tiền kiếp, vũ trụ và UFO. Rồi em hỏi tôi: "Chị có cảm thấy mình ở chế độ sinh tồn khi ở Canada không? Em cảm thấy mình như vậy ở Mỹ." Câu hỏi này khiến tôi suy nghĩ, không phải vì nó xa lạ, mà vì nó phản ánh những suy nghĩ hàng ngày của tôi. Từ những gì mình quan sát, tôi hoàn toàn đồng ý rằng nhiều người trong chúng ta thực sự đang sống trong chế độ sinh tồn. Chỉ mới hôm qua thôi, tôi cũng đã nói chuyện với chị bạn thân bên Canada. Vẫn là những câu chuyện về bản thân, cuộc sống, tình cảm, rồi chị chia sẻ: "Chị cảm thấy ở đây mọi người đều đang trong chế độ sinh tồn, mắc kẹt và chịu áp lực từ việc kiếm tiền để trả hóa đơn." Lần thứ hai trong tuần, hai người bạn đều chia sẻ cùng một cảm xúc, và thật lòng mà nói, tôi không hề ngạc nhiên.
Không chỉ ở Bắc Mỹ, tôi cũng nhận thấy rằng ở Việt Nam, mọi người cũng bị cuốn vào cuộc đua tương tự. Chưa bao giờ tôi gặp bạn bè mà thấy họ hài lòng với công việc hiện tại; ai cũng cảm thấy chán nản và kiệt sức. Điều này khiến tôi tự hỏi: Chúng ta đều theo đuổi một cuộc sống đầy đủ hơn, nhưng với cái giá nào? Ngay từ khi còn nhỏ, chúng ta đã được dạy rằng một công dân tốt cần học hành tử tế, có bằng cấp, tìm việc làm, đóng thuế, mua nhà, kết hôn, sinh con và tích lũy tài sản. Tuy nhiên, không ai bao giờ hỏi chúng ta, "Bạn thực sự muốn làm gì? Điều gì thực sự mang lại niềm vui cho bạn?" Chúng ta được định hướng ưu tiên tiền bạc vì nếu không có tiền, chúng ta sẽ không có cơm ăn áo mặc. Tâm lý khan hiếm này khiến chúng ta tuân thủ các quy tắc một cách cứng ngắc và bị mắc kẹt.
Trong một buổi tư vấn gần đây, tôi đã hỏi một khách hàng về điều anh mong muốn nhất trong cuộc sống. Anh trả lời rằng đó là tích lũy của cải. Khi tôi tiếp tục hỏi, "Anh muốn nhiều tiền để làm gì?", anh cho biết để mua thêm nhà, đất, gói bảo hiểm tốt hơn, chi trả giáo dục chất lượng cho con cái và đảm bảo một cuộc sống thoải mái khi nghỉ hưu. Rồi tôi hỏi tiếp cảm xúc mà những điều đó mang lại cho anh là gì, anh nói rằng chúng khiến anh cảm thấy hạnh phúc và an toàn. Thực tế là, điều anh tìm kiếm thực sự chính là hạnh phúc và cảm giác an toàn. Tất cả chúng ta đều khao khát những điều tương tự: hạnh phúc và sự an toàn. Tuy nhiên, việc theo đuổi những giá trị này thường bị che lấp bởi những giá trị vật chất mà chúng ta thường nhầm lẫn là nguồn cội của niềm vui.
Quay trở lại câu chuyện của hai người bạn tôi: cô em ở Mỹ gần đây đã nghỉ công việc lương cao để dành thời gian cho bản thân. Còn chị bạn ở Canada cũng nghỉ việc để sang thăm em trai bên Vancouver, và khi tôi viết những dòng này, chị đang vui vẻ thưởng thức bánh mì tròn bagel kiểu Montréal trên giường trong khách sạn trung tâm Montréal. Tôi thực sự vui cho cả hai. Cá nhân tôi đã thoát khỏi công việc 9-5 từ giữa năm 2018, và cuộc sống của tôi đã thay đổi đáng kể từ đó. Tôi có nhiều thời gian hơn để chăm sóc bản thân, hiểu nhu cầu của mình, phát triển bản thân, dành thời gian cho gia đình và tự do theo đuổi đam mê.
Khi chia sẻ điều này, tôi không có ý định khuyến khích mọi người từ bỏ công việc; mọi vấn đề đều có những khía cạnh tích cực và tiêu cực. Để nghỉ việc và khởi đầu một điều mới đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về tài chính, thời gian và rất nhiều công sức. Điều tôi muốn nhấn mạnh là vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời, chúng ta sẽ cần dừng lại để suy ngẫm về những gì thực sự quan trọng.
Điều này sẽ trở nên khó khăn hơn khi bạn mang quá nhiều trách nhiệm và nghĩa vụ, khác với tôi, một người độc thân. Nếu bạn phải chăm sóc gia đình hoặc nuôi con, rủi ro sẽ gia tăng đáng kể. Khi nguồn tài chính hạn hẹp, yếu tố sinh tồn sẽ trở thành ưu tiên hàng đầu, và tôi hoàn toàn hiểu điều đó. Tiền bạc là một nhu cầu cơ bản của con người, và mọi người đều xứng đáng có cơ hội tiếp cận công bằng với nó. Tuy nhiên, nếu chúng ta đặt tiền bạc ở vị trí trung tâm, chúng ta sẽ phải chịu đựng rất nhiều. Cuối cùng, tiền bạc nên được xem là kết quả của nỗ lực, chứ không phải là cội nguồn của hạnh phúc.
Có lẽ đã đến lúc chúng ta cần thách thức những quan niệm cũ và áp dụng những góc nhìn mới mẻ. Chúng ta thường tin rằng có nhiều tiền bạc hay tài sản thì sẽ càng hạnh phúc hơn. Tuy nhiên, sự thật lại cho thấy rằng đôi khi, ít hơn lại mang lại nhiều giá trị hơn. Chúng ta có thể tưởng tưởng rằng hạnh phúc nằm ở tương lai - chờ đợi cho đến khi chúng ta kiếm được một triệu đô la hoặc sở hữu một ngôi nhà lớn. Nhưng thực tế, hạnh phúc nằm ở hiện tại, vì hiện tại chính là những gì chúng ta thực sự có. Một tư duy phổ biến khác mà nhiều người mắc phải là tư duy khan hiếm, luôn tập trung vào những gì mình còn thiếu. Tư duy này có thể thúc đẩy chúng ta nỗ lực nhiều hơn, nhưng cũng cần thiết phải biết ơn những gì mình đang có. Chỉ cần chuyển trọng tâm sang những điều tích cực hơn trong cuộc sống, chúng ta có thể cải thiện đáng kể mức độ hạnh phúc cho chính mình.
Nhìn lại những trải nghiệm cá nhân và những biến cố gần đây trong gia đình, tôi khẳng định rằng sức khỏe và hạnh phúc của mình cũng như của những người thân yêu là điều quan trọng nhất. Có sức khỏe không nhất thiết là bạn sẽ có mọi thứ (tùy thuộc vào cách mỗi người tự định nghĩa "mọi thứ" gồm những gì), nhưng khi sức khỏe bị mất đi, bạn sẽ chắc chắn mất đi tất cả. Tôi tin rằng việc chăm sóc bản thân là một phần không thể thiếu trong hành trình hướng tới sự phúc lợi. Dù bạn xem tôi như một người bạn, một nhà trị liệu hay một huấn luyện viên, tôi luôn khuyến khích bạn hãy đặt việc chăm sóc bản thân lên hàng đầu.
Yêu thương bản thân, thiết lập ranh giới lành mạnh và quản lý kỳ vọng là những yếu tố thiết yếu của hạnh phúc. Chúng ta cần đặt ra những kỳ vọng thực tế và giới hạn lành mạnh không chỉ ở công sở với sếp và đồng nghiệp mà còn ở nhà với bạn đời, anh chị em và bố mẹ, cũng như trong tình bạn và người quen. Những kỳ vọng và giới hạn này sẽ tạo ra một môi trường cho phép chúng ta sống thoải mái với người khác trong khi vẫn bảo vệ bản sắc và hạnh phúc của mình. Chúng giúp chúng ta cân bằng giữa cho và nhận, cho phép chúng ta bảo vệ năng lượng và ưu tiên nhu cầu của mình mà không cảm thấy tội lỗi.
Tôi nhớ đã nghe câu này ở đâu đó: "Tôi sẽ chăm sóc bạn nếu bạn chăm sóc tôi." Nghe có vẻ hay, nhưng tôi cảm thấy nó không hoàn toàn hợp lý. Mặc dù một số người có thể chấp nhận câu này do ảnh hưởng văn hóa hoặc thế hệ của họ, nhưng chúng ta đang sống trong một thời đại đầy biến động. Tôi nghĩ rằng chúng ta có thể nâng cao quan điểm này thành: "Tôi sẽ chăm sóc bản thân tôi vì bạn, nếu bạn cũng chăm sóc bản thân bạn vì tôi."
Tôi thực sự tin rằng món quà quý giá nhất mà chúng ta có thể tặng cho bạn bè, người thân, hoặc tri kỷ chính là sự phát triển của bản thân. Khi đầu tư vào chính mình, chúng ta trở thành phiên bản mạnh mẽ, thông thái và độc đáo hơn, từ đó làm phong phú thêm các mối quan hệ xung quanh. Giống như việc đeo mặt nạ oxy cho bản thân trong tình huống khẩn cấp trên máy bay trước khi giúp đỡ người khác, điều này nhắc nhở chúng ta rằng cần phải ưu tiên phúc lợi của mình trước khi có thể hỗ trợ bất kỳ ai.
Cuối cùng, chìa khóa để thoát khỏi chế độ sinh tồn nằm trong chính mỗi chúng ta. Đó là việc nhận ra rằng tất cả chúng ta đều có quyền tạo ra một cuộc sống phù hợp với giá trị và khát vọng của mình. Hãy dành chút thời gian để suy ngẫm và tự hỏi những câu hỏi này: Điều gì thực sự quan trọng với mình? Điều gì khiến trái tim mình vui vẻ và tinh thần mình bay cao? Với sự tò mò và cởi mở, hãy cho phép bản thân mơ ước và hình dung một cuộc sống trọn vẹn, bởi vì chúng ta xứng đáng với điều đó.
Comments